Zaitun 353759

Alemaniara bizitzera etorri nintzenean, oso deigarria egin zitzaidan Alderdi Berdearen indarra. Italiatik etorrita, atentzio handia ematen zidan ekologisten erakartasun maila ikustea. Kontzientzia bizia zuten klima larrialdiari aurre egiteko politiken inguruan eta gazte asko hurbiltzeko gai ziren.

Europako eskuin muturrarentzat musa edo inspirazio berria bilakatu da, baina Italian aspalditik da ezaguna. Giorgia Melonik ultraeskuin atzerakoienaren ideal guztiak islatzen ditu. Erroman faxistak ez ziren inoiz desagertu edo transformatu, Italiako beste hainbat txokotan antifaxismoak indar handia eskuratu zuen bitartean, Mussoliniren mugimenduak haziak erein zituen hiriburuan. Belaunaldiz belaunaldi, politikari neofaxista berriek herritar horiei ahotsa ematen saiatu dira, hautesle “nostalgikoak” erakartzen, eta Melonik egungoak islatzen ditu.

Alemaniak ehun urte behar izan ditu Namibian genozidio bat burutu zuela aitortzeko eta barkamenak eskatzeko. Ehun urte, belaunaldi gehiegi. Halere, beste batzuek ez bezala, bere basakeriak onartu ditu eta iraganeko lotsak bistaratu. Namibiarren borroka beharrezkoa izan da aitortza horretara iristeko, izan ere, herrialdea osatzen duten herriek bizirik mantendu dute memoria.

Iragan otsailetik 600.000 errefuxiatu Ukrainar erregistratu ditu Alemaniak. Horiek dira migrazioaren agentziak eman dituen datu ofizialak. Baina gobernuak onartzen du Alemaniara iritsi direnen benetako datua bikoitza izan daitekeela. Zaila da jakitea horietako zenbat bizi diren une honetan Alemanian. Batzuk joan-etorrian dabiltza eta askok beste hainbat herrialdetara mugitzeko erabakia hartu dute.

Itsas salbamenduan aritzen den lagun ekintzaile baten deia jaso nuen duela hainbat egun. Larrituta zegoen. “Azken egunetan, etorkinez beteriko ontzien etorrera handitu da eta gero eta baliabide gutxiago daude Mediterraneoan”, esan zidan: “Ukrainako gerrak eztanda egin zuenetik, gobernuz kanpoko erakundeen eta Europako gobernuen laguntza bertara bideratu da. Inor gutxi gogoratzen da Mediterraneoaz”.

Alemaniak gehiago egin beharko luke, Alemania hipokrita hutsa da, Alemaniak Errusiako gasaren eta petrolioaren enbargoa inposatu beharko lituzke. Azken asteetan, gero eta kritika gehiago entzuten dira Berlingo gobernuaren aurka. “Nola bilakatu da Alemania Putinen finantzatzaile?” edo “Alemaniak eskuak odolez zikinduta ditu” dira egunkarietan irakurri ditudan lerroburu gogorretako batzuk. Ukrainako Zelensky presidenteak ere tonua altxatu du eta zera irizten dio: Errusiari inposatutako zigorrek ez dute ezertarako balio, horiei enbargo energetikoa gehitzen ez bazaie.

Muzhda Ashrafi eta bere familiak bi urte eta erdi pasa dituzte Grezian harrapatuta. Afganistanetik ihes egin eta Europara iritsi zirenetik, haien asilo eskaerak ez du ez aurrera ez atzera egin. Are gehiago, Greziak babes politikoa ukatu die. Familiak helegitea aurkeztu du eta haien prozesuak joan-etorri burokratiko amaiezinak pairatu ditu azken hilabeteetan. Ez dira bakarrak. Ashrafitarren odisea, beste milaka familiaren istorioetan islatzen da. Azken egunetan Lesboseko eta Samoseko uharteetan dauden hainbat asilo eskatzailerekin hitz egiteko aukera izan dut, baita Balkanetako ibilbidean harrapatuta daudenekin ere.

Tugay Saracek hamalau urte zituen bere aita hil zenean. Gazteak ez du oroitzapen berezirik egun horren inguruan. Tugayren aita ez zen maitekorra, guztiz kontrakoa, oso zorrotza eta gogorra zen. Gainera, bere etxean erlijioa oso modu zurrunean bizi zuten. Tugayren gurasoak gaztetan iritsi ziren Turkiatik Alemaniara eta urteek aurrera egin ahalean, aita gero eta fededunagoa bilakatu zen. Tugayk ez du gogoan noiz konturatu zen homosexuala zela, baina etxean debekatuta zegoen horri buruz hitz egitea eta nerabezaroan bizi izan zuen errepresio sexualak biziki markatu zuen bere gaztaroa.

Ez nuen imajinatzen, baina Kiev hiri ederra da benetan. Zazpi mendixken hiria deitzen diote askok, Erroman bezala, hainbat muinok inguratzen dutelako. II. Mundu Gerran bonbek zeharo suntsitu zuten arren, oraindik antzinako eraikinak mantentzen ditu eta berreraikitzea oso ondo egin zen. Gainera, azken urteetan musika elektronikoaren gotorlekua bilakatu da eta mundu mailako entzuleak eta dj ospetsuak erakartzen ditu. Askoren ustez, 1980ko hamarkadako Berlin berria bilakatu da.

Margarito Martínez 2017ko udan ezagutu genuen. Tijuanan geunden mugaldeko harresiaren gaineko erreportaje bat grabatzen, baina uda horretan beste gertakari batzuk jomugan jarri zuten Mexikoko hiria. Joaquín Guzman 'El Chapo' droga trafikatzailea atxilotu ostean, Tijuana kartelen arteko gerraren agertoki odoltsua bilakatu zen. Egunero batez besteko bost hilketa zenbatzen zituen poliziak. Sikarioak elkarri tiroka ari ziren, alde bateko zein besteko droga kartelek hiriaren kontrola eskuratu nahi zutelako. Behin Tijuanako agure batekin hizketan aritu nintzen eta zera esan zidan: “Guk AEBetara droga esportatzen dugu eta haiek armak inportatzen dizkigute. Hori da gure penitentzia”.

Berlinen ehunka eraikin daude beste garai bat gogorarazten dizkigutenak. Auzo batetik bestera salto egin eta badirudi bi mundu zeharo antagonikoetan bizi naizela. Alde batetik, hiri futurista bat ordezkatzen duten eraikin modernoak ikusten ditut eta bestetik Sobiet Batasunera eramaten nauten edifizio komunistak. Izan ere, hamarkada luzez bi errealitateak gailendu ziren hirian. II. Mundu Gerran aliatuek Alemaniako hiriburua bonbardatu eta ia guztiz suntsitu zutenetik, higiezin espekulazioak dena bete zuen. Mendebaldeak kapitalismoaren leherketa bizi izan zuen eta Ekialdeak, berriz, estatu sozialistaren garapena. Harresiak, gainera, bi errealitateak zeharo banatu zituen. Billy Wilderren 1,2,3 filmak (1961) maisuki kontatzen du zatiketa hori eta ez du esfortzurik aurrezten bi sistemak sutsuki kritikatzeko.

Espien gaineko filmak gustatzen bazaizkizue, istorio honek Hollywoodeko pelikula bat irudituko zaizue. Baina kontuz, ez da fikzioa. Jarraian kontatuko den guztia benetan gertatu da eta jazoerak argi uzten du errealitateak edozein gidoi gainditzen duela. Historia, Vienako aireportuko komun batean hasten da. Austriako poliziak pistola bat aurkitzen du komun-ontzi baten atzean, eta, hatz marken analisia egin ostean, poliziak jakiten du arma Alemaniako gazte baten izenean dagoela: 32 urteko Franco Albrecht izeneko mutila.

Tala al Jumaily 2013an batu zen Estatu Islamikora. Mundu mailako beste gazte askoren antzera, nazio musulman “puruaren” ideiak erakarri egin zuen. Al Jumaily gazte arrunt bat zen, piska bat isila eta lotsatia, baina eguneroko bizitzari eusten ziona: lana, lagunak eta bizitza soziala. Siriara eta Irakera bidaiatu eta ISIS taldera batu zenean, ordea, zeharo aldatu zen. Jennifer Wenisch, Al Jumailyren emaztea ohia, alemaniarra da eta Faluyiako estatu islamikoaren polizian lan egiten zuen. 2014ko abuztuan, Estatu Islamikoko miliziek Irak iparraldeko lurralde kurduko Xengal eskualdea hartu zuten eta yazidiak akabatzen hasi ziren . Jihadistek “fedegabetzat” jotzen zituzten, haien erlijioa sinkretikoa delako, alegia, doktrina eta kultura anitzak batzen dituelako. Gizon asko hil egin zituzten eta emakumeak bahitu.

32 urte igaro dira Berlingo harresia erori zenetik. Urtero, azaroaren 9an, XX. mende amaierako gertakari historikorik nagusiena gogoratzen dute berlindarrek eta hamaika omenaldi egiten dituzte. Ni iritsi berria naiz Berlinera, eta jaioberriaren begiekin aztertzen dut hiria. Batek daki zenbat denbora pasa behar den zure burua turistatzat jotzeari utzi eta berlindarra sentitzeko. Askotan hausnartzen dut duela hilabete gutxira arte museo arkeologikorik ikusgarrienean bizi nintzela, alegia, Erroman; eta egun, berriz, Europako hiririk berrienean eta gazteenean bizi naizela. Berlinen.

Sare sozialek piztu dituzte alarma guztiak. ‘III. Bidea’ talde neonaziak Poloniarekiko muga patruilatzeko deialdia bota du, handik Alemaniara iristen saiatzen diren asilo eskatzaileak atzemateko. Haiek ‘ehiza’ hitza erabiltzen dute eta ez dira lehenak. Duela sei urte, paramilitar hungariarrek ere halako patruilak antolatu zituzten Serbiatik Europako Batasunera zeharkatzen saiatzen ziren errefuxiatuak harrapatzeko. Mugan atzematen zituztenean, poliziari deitzen zioten eta batzuetan errefuxiatuak jipoitzen zituzten. Beldurraren estrategia deitzen zioten paramilitarrek.

Azken egunetan ez da beste ezertaz hitz egiten Alemanian. Egunkarietan, telebistan eta sare sozialetan adineko pertsonak ikusi ditugu, aiton-amonak, gurpil-aulkian epailearen aurrean deklaratzen. Akusatuen mahaian daude. Guztiek karpeta edo liburu batekin tapatzen dituzte aurpegiak eta ez dute inork haiek ezagutzerik nahi. 96 urteko andre bat, gainera, ihes egiten saiatu da epaiketa hasi baino lehenago.

Europako gobernubururik boteretsuena da eta munduko laugarren ekonomia gidatzen du. Hamasei urte igaro dira hauteskundeak lehen aldiz irabazi zituenetik, eta, orduz geroztik, garaile atera da boza guztietan. Baina Angela Merkel badoa. Alemaniako kantzilerrak politika utziko du inoizko onarpen-mailarik handienarekin.

Protesta jendetsuak dira, baina ez dute oihartzunik Alemaniako politikan. Duela hainbat astetatik errefuxiatu afganiarrek manifestazioak antolatu dituzte gobernu federalaren aurrean. Ez dakit hori ohikoa den ala ez. Iritsi berria naiz Berlinera, duela bi hilabete eskas utzi nuen Erromako apartamentua Alemaniara bizitzera etortzeko, eta niretzat dena da berria. Nire auzoko supermerkatura, liburutegira edo erroldatzea egiteko bulegora hurbiltzen naizen bakoitzean, Siriako eta Afganistango errefuxiatu asko ikusten ditut. Denek alemanieraz fin hitz egiten dute eta inpresio handia ematen dit ohartzeak gehienak duela sei urte iritsi zirela Egeo itsasoa gurutzatu eta Balkanak oinez zeharkatu ostean. Haietako batzuk orduan aurkitu nituen, Greziaren eta Mazedoniaren arteko mugan, Hungarian edo agian Austrian.

Azken egunetan, trauma kolektibo baten aldarrikapen antzeko bat bizitzen ari gara Italian. Lagunekin elkartu eta “zu non zeuden egun hartan?” galdetzen diote batzuek besteei. Koadrilak banatuta daude Genovara joan zirenen eta azken momentuan ez joatea erabaki zutenen artean. Askori ez zaie gaiari buruz hitz egitea gustatzen eta zauri bat berriz ere irekitzea bezalakoa dela pentsatzen dute. Baina azken egunetan kontzientzia kolektibo baten pizkundea bizitzen ari naiz, lagun guztiek zauri horretan sakontzea erabaki izan balute bezala.

2020ko apirilaren lehen astean 13 preso hil ziren Italiako kartzeletan. Albisteak hedabide gehienen lerroburuak bete zituen. Pandemiaren hasieran geunden eta bizi genuen egoerari buruz ez genuen ezer ulertzen. Egun horietan militarren kamioiek hilkutxak eramaten zituzten, ospitaleak kolapsatuta zeuden, Italiak eguneko 900 hildako ofizial zenbatzen zituen, eta, nahasmen horretan, herrialde zabaleko espetxeetan, protestak zabaldu ziren.